SLON PHUỐI TÀY - NÙNG. BÀI 9


Bài 9: LẨU CHÀ (CƯỚI XIN)


I. HỘI THOẠI.

LÂM: Chào bảc. Bảc dú rườn lo? Hảo lai hâng dá, lan bấu đảy mà liêu bảc. Bảc lèng chả lá?

BÁC  THÀNH: Bảc lèng chầy. Lan mầng né, ái au me xằng?

LÂM: Lan xằng náo. Pừa tầư lan au, lan nai bảc lá.

BẢC THÀNH: Pện nẩy lan slưởng pừa tầư chắng hẩư bác chin lẩu dè?

LÂM: Dạ. Lan tố xằng chắc. Lan cung mì cần điếp dá, tọ xằng xỉnh lẩu đảy.  Bố quả lan xằng mì rườn. Dú thành phố ca này chèn dự đin hết rườn lai quả. Boong lan dậu lương nọi...

BẢC THÀNH: Lan lùa hết fiệc lăng?

LÂM: Cần điếp cúa lan le cần Keo, khai phjắc noọc háng ní.

BẢC THÀNH: Keo lụ Tày tố tồng căn dả lá, mốc slẩy đây vạ chắc hết kin le đảy á.

LÂM: Chử lố. Vằn tầư lan nai thâng, bác pây vạ lan nớ.

II. TỪ  NGỮ:

1.Liêu // luẩy: chơi, thăm.                                

2.Hảo lai: tương đối, khá.                              

3.Me (mjề): vợ                                                

4. Dả lá //chầy lá: thôi mà, đấy thôi.

5. Mốc slẩy: tính nết, lòng dạ.

6. chin lẩu: ăn cưới.

7.Pjốc slỉnh: Nhắc nhở, lưu ý.

8. pả me: phù dâu (Người đại diện nhà gái dẫn dâu đến nhà chồng)

9.Quan làng: phù rể (Người đại diện nhà trai dẫn rể đến nhà gái đón dâu)

10.khươi xẻp: phù rể

11.Nai: mời  

12.Lồng lang:   (Người Tày ở nhà sàn, con rể/ con dâu từ nhà bố mẹ đẻ bước xuống thang để đi đón dâu/ đi làm dâu) đi làm dâu/ rể.

III. NGỮ PHÁP.

Câu có trạng ngữ chỉ thời gian.

Pửa tầư lan hẩư bảc lin lẩu dè?

Hảo lai hâng dá lan bố đảy mà liểu Bảc.

Pửa lan nhằng eng bảc pây tức slấc.

IV. LUYỆN TẬP:

1.Dựa vào nội dung bài hội thoại, hãy trả lời các câu hỏi:

a.      Bảc Thành pjốc slỉnh lan Lâm fiệc lăng?

b.     Nhoòng lăng Lâm bấu xằng xỉnh lẩu?

c.      Bảc Thành  cạ au me Keo đây lụ loá?

2.Hoàn thành các mẩu đối thoại sau:

          A. Pả .... rườn lo?

B. Lan ...... rườn mà .

          A. ..............., lan bấu hăn nả pả. Pả lèng chả lá?

B. Lan ...... xằng chế?

          A.Pửa tầư ......., pả pây hết pả mẻ hẩư lan nớ.

2. Tập đọc và dịch ra tiếng Việt:

1. Bảc Thành ả mừ  ooc án nịu mừ. Hỏi dò: tứ nẩy thâng hang bươn slam slí đảm lẩu vớ! Pả Thành đang hang phjắc, khan mà tó: Slam đảm, rụ slí đảm le fiệc lăng dè? Bảc Thành liền khan tó: Bấu fiệc lăng á? Mọi đảm pây nọi tố hả chục xiên. Slí đảm le slong pác xiên. Lương hưu chắng đảy slam pác lai, pây chin lẩu dá nhằng bại vằn đai chin lăng dè? Pả Thành xẻ châư rì roảt: Bấu chắc tẳm ti hâư mà, lẩu chà lèo nai căn. Pây chin đai lò, bấu táng lăng pây chin hàng chá bắt. Bảc Thành tẻo tam hang: Pi cón hâu mà vạ lầu, này thâng hâu, pền nỉ pác dá, bấu pây pjá, tẩư phạ hâu khua, mầng hết rừ dè, pây bấu pây mừ đai đảy.

 Pả Thành nả tải, phuối vạ phua tọ bặng cạ táng phuối chang cò: Ngoòng ngầư vằn hâư thuổn thảy tẩư fạ pjết thói lẩu chà pây, tua hâư ái au căn le cứ chùa căn oóc uỷ ban pây đăng kí le đảy a.

2.

          NGẮM NGÁI

Bạn lặp lùa mà cạ thâng hây

Thiếp doại tẳm mừ- hết lừ đây

Bấu nhẹ sloong mừ sloong vi cuổi

Pền pây lụ te bấu pền pây?

Sán pây pằng dạu nả pền khao

Bấu lai củng mì ỷ phong pao

Sẳn nèn mà tẻt chèn pền bả

Bấu pây tha nả - pây củng lao... (Nông Viết Toại)                     


Từ mới
Ngắm ngái: lúng túng, ngần ngại, áy náy

Doại: đưa, đưa cho, biếu

Sán: nếu

Pằng dậu: bạn hữu

Sẳn: gần, giáp

Tha nả: danh dự, sĩ diện.

                                                                                     
                                        
                                                             






Popular Posts

Các thì trong tiếng Tày - Nùng

PHU ̣ T Ừ CHI ̉ TH Ờ I GIAN Để chỉ thời của hành động (hay còn gọi là các thì), tiếng Tày - Nùng dùng các phụ từ có ý nghĩa chỉ thời đi kèm theo động từ hoặc để ở cuối câu. Để diễn tả hành động đã xảy ra + Sử dụng dá để ở cuối câu, biểu thị cả cụm đằng trước là việc đã xảy ra. VD: Noọng chin ngài dá : Em ăn cơm trưa rồi. + Đối với câu hỏi để kéng ở cuối câu hỏi, ý là đã hay chưa. VD: Noọng kin ngài kéng? Em đã ăn cơm trưa chưa + náo/ngám/chắng đứng trước động từ thể hiện hành động vừa mới xảy ra, vừa mới kết thúc ở hiện tại. VD: Chài ngám kin: Anh vừa ăn xong. + đế, đế đề đặt trước động từ thể hiện sự việc đã xảy ra và kết thúc trong quá khứ. VD: Câu đế dú Hải Phòng: Tôi đã sống ở Hải Phòng (hiện tại thì không còn ở đó nữa) Để diễn tả hành động đang xảy ra + Sử dụng đang slí đặt trước động từ, chỉ hành động đang diễn ra. VD: Kh’oi đang slí chin ngài . (Đ

SLON PHUỐI TÀY - NÙNG. BÀI 11

Bài 11.   FJỂC  RƯỜN (CÔNG VIỆC TRONG GIA ĐÌNH) I.   HỘI THOẠI MJỀ: Vằn nẩy chài dú rườn ngòi lục nớ. Lúc them chài giẳc slửa khoá hẩư tằng rườn. P'ưa tầư tua nhình nòn tứn, chài quẩy bưa hẩư lục chin. Xong dá pây khiếc phừn, hung khẩu, hang phjắc. Cháo muốc mu ái lẹo dá, chài au phjắc mằn mà pằm, tổm mu,  xong, quét rườn đuổi nớ. Nghé xe đạp cúa noọng v'ai dá, chài ch'oi hẩư vằn pjục noọng chắng mì xe pây háng nớ. PHUA: Bôn ới, hết rừ chắng hết đảy cặn lai fiệc dế! MJỀ: Vẩy, pện nắm chứ vằn nẩy l e  vằn lăng nau lo? PHUA: Ò, ò... Chứ dá , chứ dá! Vằn nẩy l'e văn so pét bươn slam...  Pỏ chài lạng pát quét rườn; M'e nhình  l'uây bứa mà nòn téng chin... MJỀ: Dí dà, téng ngòi nè, ngòi đảy nòn téng chin bấu nè? II.  TỪ NGỮ 1.ngòi: trông coi, giữ 2. giặc slửa: giặt áo, giặt giũ 3. nòn tứn: thức dậy 4. khiếc phừn: bổ củi 5.muốc mu: cám lợn 6. tổm mu: nấu cám lợn 7. v'ai: hỏng 8. ch'oi: chữa, sửa; giúp 9. bôn ơi!: trời ơi 10.
Image

SLON PHUỐI TÀY - NÙNG. BÀI 42

BÀI 42: VẰN GIAO QUÂN DÚ XẠ (NGÀY GIAO QUÂN Ở XÃ) Vằn nẩy l'e so slam bươn Nh'i, ngám lẹo nèn dá. Xạ lầu tằng bại xạ đâng huyện tổ chức vằn giao quân. Khoan tố pây slống p'i chài pây hết nghịa vụ pi nẩy. Dú noọc trụ sở uỷ ban, bân đin nhằng tồng cạ bươn Chiêng: Tha vằn chắng khửn qúa pù khau   Sliểm đảy và nâng, đét nhằng ón, lồm xuân bươn Nhì pấu phè phè ún on. Bại co tào, co mặn, co lì… bjoóc phông lường; nộc ẻn, nộc thua, nộc kéo…tua bân liệng nưa slung, tua chắp khẩu cáng bjoóc…thi căn khăn roọng, hết hẩư không khí vằn hội giao quân pền cạ vằn hội cải cúa tằng xạ. Tứ bại kha tàng, p'i noọng thanh niên, nhình chài, slao, báo tằng cần ké, noọng eng tố chùa căn oóc mà slống p'i chài, noọng chài, lục chài, phua rụ cần điếp pây hết nghịa vụ xáu đin rườn. Bại p'i noọng pây hết nghịa vụ pi nẩy chăn mạnh lèng, kheng khứn, tha nả lủng roàng; cần hâư tố slon lẹo phổ thông tứ chang pi, mì cần nhằng thi khẩu đảy đại học dá tố nhằng xung phong pây bộ đội. Bại
Image

LỊCH SỬ DÂN TỘC THÁI (THÁI LAN)

Đã có nhiều giả thuyết đề xuất nguồn gốc của nhóm sắc tộc Tai-Kadai — mà trong đó Thái là một phân nhóm — bao gồm mối quan hệ giữa tập đoàn người Tai với vương quốc Nam Chiếu , nhưng bị bác bỏ và thiếu căn cứ. Các nghiên cứu ngôn ngữ cho thấy [21] rằng nguồn gốc của người Tai nằm quanh tỉnh Quảng Tây , nơi mà người Tráng vẫn chiếm đa số. Cũng có các giả thuyết khác rằng người Tai đã sáng lập nên vương quốc Nam Việt , vương quốc đã cai trị phần lớn phía nam Trung Quốc và phía bắc Việt Nam trong một thế kỷ [ cần dẫn nguồn ]. Nhà Tần lập nên tỉnh Quảng Đông năm 214 TCN, bắt đầu những làn sóng di cư từ bắc vào nam của người Hán . Với áp lực chính trị và văn hoá từ phía Bắc, một số dân tộc Tai cũng di cư về phía nam [22] , nơi họ gặp gỡ được những nền văn hóa Ấn Độ cổ điển . Theo các bằng chứng ngôn ngữ và lịch sử, cuộc di cư về phía tây nam của các dân tộc nói ngôn ngữ Tai diễn ra vào thế kỷ thứ VIII cho đến thế kỷ thứ X. [23] Bắt đầu từ thế kỷ thứ X trở đi, người Tai từ ph

Popular Posts

Các thì trong tiếng Tày - Nùng

PHU ̣ T Ừ CHI ̉ TH Ờ I GIAN Để chỉ thời của hành động (hay còn gọi là các thì), tiếng Tày - Nùng dùng các phụ từ có ý nghĩa chỉ thời đi kèm theo động từ hoặc để ở cuối câu. Để diễn tả hành động đã xảy ra + Sử dụng dá để ở cuối câu, biểu thị cả cụm đằng trước là việc đã xảy ra. VD: Noọng chin ngài dá : Em ăn cơm trưa rồi. + Đối với câu hỏi để kéng ở cuối câu hỏi, ý là đã hay chưa. VD: Noọng kin ngài kéng? Em đã ăn cơm trưa chưa + náo/ngám/chắng đứng trước động từ thể hiện hành động vừa mới xảy ra, vừa mới kết thúc ở hiện tại. VD: Chài ngám kin: Anh vừa ăn xong. + đế, đế đề đặt trước động từ thể hiện sự việc đã xảy ra và kết thúc trong quá khứ. VD: Câu đế dú Hải Phòng: Tôi đã sống ở Hải Phòng (hiện tại thì không còn ở đó nữa) Để diễn tả hành động đang xảy ra + Sử dụng đang slí đặt trước động từ, chỉ hành động đang diễn ra. VD: Kh’oi đang slí chin ngài . (Đ
Image

CẨU CHỦA CHENG VÙA (CHÍN CHÚA TRANH VUA)

Nước Nam Cương cổ với 10 mường (bộ lạc) Ngày xưa, vào thời vua Thục của nước người Tày, Thục Chế là ông vua đầu tiên đã lập ra nước Nam Cương giáp nước Văn Lang, xưng là An Tự Vương đóng đô ở Nam Bình (vùng Cao Bình, huyện Hòa An ngày nay). Thục Chế làm vua được 60 năm thì mất, con là Thục Phán mới 10 tuổi, lên thay cha làm vua, cháu của Thục Chế là Thục Mô giúp vua Thục Phán nhiếp chính. Nước Nam Cương có 10 xứ mường. Vua Thục cai quản mường chính – hay còn gọi là mường trung tâm, còn các mường kia thì chia cho các chúa ở các vùng cai quản. Thục Phán mới lên ngôi còn rất trẻ, Thục Mô lộng quyền, các chúa thấy vậy không phục bèn kéo quân từ các ngả tiến về bao vây kinh thành Nam Bình (nay là Cao Bình, Hòa An, Cao Bằng). Thục Phán nói: Ta còn ít tuổi, nên các ngài cho rằng, ta chưa xứng đáng làm vua chăng? Cả nước có 9 chúa và chỉ có một vua, bây giờ ta sẽ ra điều kiện, tất cả cùng thi đấu võ, nếu ai thắng thì sẽ được nhường ngôi. Từng vị chúa của chín vùng lần lượt
Image

LỊCH SỬ DÂN TỘC THÁI (THÁI LAN)

Đã có nhiều giả thuyết đề xuất nguồn gốc của nhóm sắc tộc Tai-Kadai — mà trong đó Thái là một phân nhóm — bao gồm mối quan hệ giữa tập đoàn người Tai với vương quốc Nam Chiếu , nhưng bị bác bỏ và thiếu căn cứ. Các nghiên cứu ngôn ngữ cho thấy [21] rằng nguồn gốc của người Tai nằm quanh tỉnh Quảng Tây , nơi mà người Tráng vẫn chiếm đa số. Cũng có các giả thuyết khác rằng người Tai đã sáng lập nên vương quốc Nam Việt , vương quốc đã cai trị phần lớn phía nam Trung Quốc và phía bắc Việt Nam trong một thế kỷ [ cần dẫn nguồn ]. Nhà Tần lập nên tỉnh Quảng Đông năm 214 TCN, bắt đầu những làn sóng di cư từ bắc vào nam của người Hán . Với áp lực chính trị và văn hoá từ phía Bắc, một số dân tộc Tai cũng di cư về phía nam [22] , nơi họ gặp gỡ được những nền văn hóa Ấn Độ cổ điển . Theo các bằng chứng ngôn ngữ và lịch sử, cuộc di cư về phía tây nam của các dân tộc nói ngôn ngữ Tai diễn ra vào thế kỷ thứ VIII cho đến thế kỷ thứ X. [23] Bắt đầu từ thế kỷ thứ X trở đi, người Tai từ ph
Image

MỘT GIẢ THIẾT VỀ SỰ PHÂN CHIA CÁC DÂN TỘC TÀY, NÙNG

Bản đồ phân bố tỷ lệ phần trăm người  Tày + Nùng +Giáy+ Bố Y  theo thống kê năm 2009 tại các tỉnh Việt Nam:     >60%Lạng Sơn 78.3%, Cao Bằng 72.1%, Bắc Kạn 62.3%     15%-40%     5%-10%     1%-5%      Tại Việt Nam, Tày, Nùng là hai dân tộc khác nhau, tuy nhiên nếu lấy các tiêu chí về ngôn ngữ, văn hóa ra để so sánh thì hai dân tộc có quá nhiều điểm chung, gần gũi.      Nếu nói phân chia làm hai dân tộc do ngôn ngữ, thì rõ ràng người Hà Nội và người Nghệ An phải là hai dân tộc, bởi người Hà Nội có lẽ phải căng tai ra mới hiểu người Nghệ An nói gì.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc do văn hóa thì có lẽ người Hà Nội và người Sài Gòn cũng nên là hai dân tộc khác nhau, bởi lối sống, văn hóa nhiều khác biệt, trong khi Tày, Nùng rất khó để phân ra đâu là đặc trưng của Tày, đâu là đặc trưng của Nùng.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc do tôn giáo, tin ngưỡng thì then có then Tày, then Nùng, Tào cũng có tào Tày, tào Nùng, khác nhau đôi chút nhưng đều dựa nền tảng nhân sinh
Image

CÁC TỪ CHỈ VỊ TRÍ VÀ PHƯƠNG HƯỚNG TRONG TIẾNG TÀY - NÙNG

Mình đang chuẩn bị làm video Học tiếng Tày Nùng online số 5 về chủ đề "vị trí và phương hướng trong tiếng Tày - Nùng", mình đã chuẩn bị một số từ vựng sau, các pỉ noọng đọc và cho ý kiến giúp mình nhé, những từ này do mình sưu tầm theo cách hiểu của mình, còn nhiều vấn đề mong nhận được bổ xung ý kiến. Trân thành cám ơn!  Phương hướng = pạng bưởng Vị trí = tỉ, tỉ đâng Trong đó "pạng": chỉ hướng, phía có sự cố định tương đối, ví dụ: pạng hác = phương Bắc, pạng Hà Nội = phía Hà Nội... "bưởng" chỉ hướng, phía tính từ người nói hoặc chủ thể mô tả ví dụ: bưởng dại = bên trái,... ("bưởng" có thể dùng thay "pạng") Trong tiếng tày sẽ có 04 phương cố định gồm: Pạng/bưởng Hác = phương/phía Bắc Pạng/bưởng Keo = phương/phía Nam Pạng/bưởng tha vằn tứn = phương/phía Đông Pạng/bường than vằn nòn = phương/phía

Popular Posts

Image

CẨU CHỦA CHENG VÙA (CHÍN CHÚA TRANH VUA)

Nước Nam Cương cổ với 10 mường (bộ lạc) Ngày xưa, vào thời vua Thục của nước người Tày, Thục Chế là ông vua đầu tiên đã lập ra nước Nam Cương giáp nước Văn Lang, xưng là An Tự Vương đóng đô ở Nam Bình (vùng Cao Bình, huyện Hòa An ngày nay). Thục Chế làm vua được 60 năm thì mất, con là Thục Phán mới 10 tuổi, lên thay cha làm vua, cháu của Thục Chế là Thục Mô giúp vua Thục Phán nhiếp chính. Nước Nam Cương có 10 xứ mường. Vua Thục cai quản mường chính – hay còn gọi là mường trung tâm, còn các mường kia thì chia cho các chúa ở các vùng cai quản. Thục Phán mới lên ngôi còn rất trẻ, Thục Mô lộng quyền, các chúa thấy vậy không phục bèn kéo quân từ các ngả tiến về bao vây kinh thành Nam Bình (nay là Cao Bình, Hòa An, Cao Bằng). Thục Phán nói: Ta còn ít tuổi, nên các ngài cho rằng, ta chưa xứng đáng làm vua chăng? Cả nước có 9 chúa và chỉ có một vua, bây giờ ta sẽ ra điều kiện, tất cả cùng thi đấu võ, nếu ai thắng thì sẽ được nhường ngôi. Từng vị chúa của chín vùng lần lượt

SLON PHUỐI TÀY - NÙNG. BÀI 1

Bài 1 :   GIỚI THIỆU TIẾNG TÀY-NÙNG, CHỮ TÀY-NÙNG             Tiếng Tày, Tiếng Nùng là một ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Thái - Ka Đai (ngữ chi Tày - Thái), có địa bàn phân bố từ Đảo Hải Nam sang miền nam Hoa lục, bắc Đông Dương, Thái Lan và đông bắc Miến Điện. Trong đó ngữ chi Tày-Thái được chi ra làm 03 nhóm gồm: Thái Phương Bắc (tiếng Choang phương Bắc, Hsi-lin, Tien-chow, Po ai) , Thái Trung Tâm (Tày, Nùng, Choang....) và Thái Tây Nam (tiếng Thái Lan, Lào, Phutai, Ahom...). Ở Việt Nam, tiếng Tày là ngôn ngữ của gần hai triệu người Tày, ngoài ra còn là ngôn ngữ giao tiếp chung của nhiều dân tộc anh em cùng sinh sống trên các địa bàn Việt Bắc và Tây Bắc.     Tiếng Tày là ngôn ngữ có chữ viết cổ dựa trên cơ sở chữ Hán (chữ Nôm Tày). Hình thái văn tự này đã để lại cho ngày nay một kho tàng thư tịch cổ rất đồ sộ. Từ những năm đầu thế kỉ 20, nhất là từ những năm kháng chiến chống Pháp, cùng với sự phổ biến Chữ quốc ngữ, chữ  viết tiếng Tày đã được latinh hoá bằn

Các thì trong tiếng Tày - Nùng

PHU ̣ T Ừ CHI ̉ TH Ờ I GIAN Để chỉ thời của hành động (hay còn gọi là các thì), tiếng Tày - Nùng dùng các phụ từ có ý nghĩa chỉ thời đi kèm theo động từ hoặc để ở cuối câu. Để diễn tả hành động đã xảy ra + Sử dụng dá để ở cuối câu, biểu thị cả cụm đằng trước là việc đã xảy ra. VD: Noọng chin ngài dá : Em ăn cơm trưa rồi. + Đối với câu hỏi để kéng ở cuối câu hỏi, ý là đã hay chưa. VD: Noọng kin ngài kéng? Em đã ăn cơm trưa chưa + náo/ngám/chắng đứng trước động từ thể hiện hành động vừa mới xảy ra, vừa mới kết thúc ở hiện tại. VD: Chài ngám kin: Anh vừa ăn xong. + đế, đế đề đặt trước động từ thể hiện sự việc đã xảy ra và kết thúc trong quá khứ. VD: Câu đế dú Hải Phòng: Tôi đã sống ở Hải Phòng (hiện tại thì không còn ở đó nữa) Để diễn tả hành động đang xảy ra + Sử dụng đang slí đặt trước động từ, chỉ hành động đang diễn ra. VD: Kh’oi đang slí chin ngài . (Đ
Image

VẤN ĐỀ CƯƠNG VỰC NƯỚC ÂU LẠC

Bản đồ nước Âu Lạc giả định Các bộ sử cổ Việt Nam đều không ghi chép về các địa danh hành chính của nước Âu Lạc dưới thời An Dương Vương . Sử gia Đào Duy Anh căn cứ theo những ghi chép của thời Triệu và thời thuộc Hán sau này về việc các chính quyền người Hán vẫn duy trì chế độ Lạc tướng của người Lạc Việt tự cai quản trong bộ lạc, xác định rằng việc nhà Hán chia các huyện của vùng đất Âu Lạc cổ là dựa trên cơ sở lãnh địa của các bộ lạc người Việt cũ. Dựa vào đó ta có thể phán đoán được phần nào ranh giới cũng như quy mô của nước Âu Lạc. Sau khi nước Nam Cương (sử Trung Quốc nhiều khi gọi là Tây Vu, tuy nhiên Tây Vu gồm một nhóm lớn bộ lạc và lơn hơn 10 mường của Thục Phán rất nhiều, tuy nhiên xét về bản chất đều do người Tày Thái cổ lập nên thì vẫn có thể chấp nhận được) trở nên hùng mạnh, đã có một liên minh đầu tiên giữa cư dân Nam Cương với Khúc Dương (Khúc Dương là một liên minh bộ lạc Lạc Việt, La
Image

VẤN ĐỀ ÂU VIỆT VÀ LẠC VIỆT

Gần như lâu nay chúng ta có một nhận thức tương đối phổ biến rằng Âu Việt là một quốc gia hoặc một liên minh của các bộ lạc Tày - Thái cổ (Tai cổ), Lạc Việt là một quốc gia hoặc một liên minh các bộ lạc Việt - Mường cổ. Đã có một sự liên minh giữa hai nhóm này tạo ra nước Âu Lạc, nhà nước đầu tiên của người Việt mà các di tích về thành trì còn tồn tại đến ngày nay (thành Cổ Loa). Từ đó dẫn đến nhận thức rằng người Âu Việt là cư dân nói tiếng Tai cổ, còn người Lạc Việt, vì tiếng Việt thuộc ngữ hệ Môn - Khmer nhưng bị Tày hóa vào khoảng quanh mốc Công nguyên (khoảng hơn 2000 năm trước đến thời nhà Hán) nên suy ra Lạc Việt là đại diện của những cư dân nói tiếng Môn cổ. Từ đó tách biệt nguồn gốc của hai nhóm Âu Việt và Lạc Việt. Tuy nhiên liệu điều này có hoàn toàn chính xác? Hôm nay, mời mọi người cùng theo dõi một thuyết chung hòa, diễn gia
Image

TRUYỀN THUYẾT TÀY - NÙNG: 3 TRUYỆN

Sẽ thế nào đây khi ta kết hợp 03 truyền thuyết: Báo Luông – Slao Cải của người Tày – Cao Bằng, Sinh ra từ trong một quả bầu của người Tày – Nùng – Thái với Pú Rọ Đo của người Choang. Một lý giải mang tính hư ảo cho nguồn gốc người Tày – Nùng. Mọi người cùng theo dõi nhé. "...Truyền thuyết kể lại rằng, loài người được sinh ra bởi mối lương duyên tốt đẹp giữa Báo Luông và Slao Cải, một hôm Sao Cải từ Nặm Quét ra vùng đất Pác Măn đuổi nai thì gặp Báo Luông đang săn cáo ở đó. Tình cờ trời đổ mưa , hai người ba chân bốn cẳng chạy về hướng đông, đến động Ngườm Bốc (còn gọi là Ngườm Ngả) thì vào trú mưa trong đó. Trong động núi ấm áp kín đáo, họ chọn làm chỗ ở, sinh con đẻ cái, họ trở nên vợ chồng. Ban đầu sinh ra con cái đi săn bắt muông thú hoặc hái hoa quả trên cây để ăn. Nhưng đàn con vẫn kêu đói nên họ phải lội xuống suối nhặt các con ốc đá về ăn thay bữa… Con cái ngày càng lớn, Sao Cải dạy chúng đi kiếm ăn hàng ngày,
Image

MỘT GIẢ THIẾT VỀ SỰ PHÂN CHIA CÁC DÂN TỘC TÀY, NÙNG

Bản đồ phân bố tỷ lệ phần trăm người  Tày + Nùng +Giáy+ Bố Y  theo thống kê năm 2009 tại các tỉnh Việt Nam:     >60%Lạng Sơn 78.3%, Cao Bằng 72.1%, Bắc Kạn 62.3%     15%-40%     5%-10%     1%-5%      Tại Việt Nam, Tày, Nùng là hai dân tộc khác nhau, tuy nhiên nếu lấy các tiêu chí về ngôn ngữ, văn hóa ra để so sánh thì hai dân tộc có quá nhiều điểm chung, gần gũi.      Nếu nói phân chia làm hai dân tộc do ngôn ngữ, thì rõ ràng người Hà Nội và người Nghệ An phải là hai dân tộc, bởi người Hà Nội có lẽ phải căng tai ra mới hiểu người Nghệ An nói gì.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc do văn hóa thì có lẽ người Hà Nội và người Sài Gòn cũng nên là hai dân tộc khác nhau, bởi lối sống, văn hóa nhiều khác biệt, trong khi Tày, Nùng rất khó để phân ra đâu là đặc trưng của Tày, đâu là đặc trưng của Nùng.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc do tôn giáo, tin ngưỡng thì then có then Tày, then Nùng, Tào cũng có tào Tày, tào Nùng, khác nhau đôi chút nhưng đều dựa nền tảng nhân sinh
Image

Người truyền lệnh bằng tiếng Tày trong Chiến dịch Điện Biên Phủ

Đó là ông Mông Đức Ngô, 87 tuổi, người dân tộc Tày ở xã Phượng Tiến, (Định Hóa), nguyên là Trung đội trưởng Trung đội Thông tin liên lạc trong Chiến dịch Điện Biên Phủ. Trong chuyến “Trở lại Điện Biên” cùng với hơn 40 cựu chiến sĩ Điện Biên và thanh niên xung phong tỉnh Thái Nguyên thăm lại chiến trường xưa dịp tháng Ba vừa qua, tôi đã được trò chuyện cùng ông. Ông kể: Năm 1946, ông nhập ngũ vào một đơn vị của Trung đoàn Bộ binh 246. Đầu năm 1947, ông được điều về Đại đội 32, thuộc Bộ Tổng Tham mưu, có nhiệm vụ bảo vệ Trung ương Đảng tại ATK Định Hóa. Cuối tháng 12-1953, ông được điều động lên Chiến dịch Điện Biên Phủ và giữ chức vụ Trung đội trưởng Thông tin liên lạc. Khi đó, tình hình chiến trường Tây Bắc rất phức tạp và cam go, lực lượng thông tin của ông phải có trách nhiệm giải các đường dây từ Sở chỉ huy đến các binh chủng trong trận địa và các đơn vị hậu cần phục vụ Chiến dịch. Tháng 3-1954, thời gian này được coi là đỉnh điểm của Chiến dịch Điện Biên Phủ. Khi

SLON PHUỐI TÀY - NÙNG. BÀI 24

Bài 24:   TÁNG CHIỀNG ĐANG CÁU (GIỚI THIỆU BẢN THÂN) I.                    HỘI THOẠI Tình huống giao tiếp: Cán bộ Liên gặp Chủ tịch Thao. LIÊN : Lan chào pả Thao. THAO : Lan l’o, mì fiệc lăng đây? LIÊN : Dạ, lan tên roọng cạ Liên, Ma Thị Liên. Lan dú Phòng thú y. Lan đảy huyện phân công mà nẩy bàn đuổi xạ chướng chực mu cáy pền thai l’a. Lan ái pả pang lan kỉ fiệc . THAO : A lối, pện lẻ đây lai á. Tọ ch’i ch’ai cón. Ca này pả lan lầu phuối tuyện cón. Lan l’e cần t’i phuông hâư chế? LIÊN: Lan l’e cần Tày , dú Tuyên Quang . THAO: Cần ké nhằng lèng lẹo chả lá? LIÊN : Pjom bái pả. Cần ké lan nhằng lèng lẹo chầy. P’o cá m’ưa cón hết hiệu trưởng, tọ ca nà đảy hưu dá. M’e á l’e y sị, tọ củng mà rườn ch’ai dá. Nhằng lan l’e lục pjai, pi nẩy náo đảy nhi hả. Lan slon trường Đại học Nông Lâm mà, đảy slam pi dá. THAO : Chắng đảy nh’i hả, dò nhằng ón lai a; xằng  táng chín nau lá? LIÊN: Lan xẩu slướng pện cần hâư au chế. THAO: Nắm ch’ư xẩu slướng náo, đây slao lai nấy,
Image

SLON PHUỐI TÀY - NÙNG. BÀI 42

BÀI 42: VẰN GIAO QUÂN DÚ XẠ (NGÀY GIAO QUÂN Ở XÃ) Vằn nẩy l'e so slam bươn Nh'i, ngám lẹo nèn dá. Xạ lầu tằng bại xạ đâng huyện tổ chức vằn giao quân. Khoan tố pây slống p'i chài pây hết nghịa vụ pi nẩy. Dú noọc trụ sở uỷ ban, bân đin nhằng tồng cạ bươn Chiêng: Tha vằn chắng khửn qúa pù khau   Sliểm đảy và nâng, đét nhằng ón, lồm xuân bươn Nhì pấu phè phè ún on. Bại co tào, co mặn, co lì… bjoóc phông lường; nộc ẻn, nộc thua, nộc kéo…tua bân liệng nưa slung, tua chắp khẩu cáng bjoóc…thi căn khăn roọng, hết hẩư không khí vằn hội giao quân pền cạ vằn hội cải cúa tằng xạ. Tứ bại kha tàng, p'i noọng thanh niên, nhình chài, slao, báo tằng cần ké, noọng eng tố chùa căn oóc mà slống p'i chài, noọng chài, lục chài, phua rụ cần điếp pây hết nghịa vụ xáu đin rườn. Bại p'i noọng pây hết nghịa vụ pi nẩy chăn mạnh lèng, kheng khứn, tha nả lủng roàng; cần hâư tố slon lẹo phổ thông tứ chang pi, mì cần nhằng thi khẩu đảy đại học dá tố nhằng xung phong pây bộ đội. Bại