SLON PHUỐI TÀY - NÙNG. BÀI 50

Bài 50: TUYỆN NÔM TÀY

 

Cần Tày mì lai tuyện thơ Nôm.Thơ Nôm le tuyện tơi ké, tặt pền thơ, viểt slư nam Tày. Bại cần nghiên cứu hẩư chắc cần Tày láo lúng mì soòng hà 60 tuyện, thâng ca này đạ dịch ooc tiểng Keo vạ in pền sléc đảy 16 tuyện dá. Bại tuyện nẩy mì phấn le cốc cúa cần Tày, bặng cạ: Nam Kim – Thị Đan, mì phấn le cốc cúa cần Keo, bặng cạ: Tổng Tân – Cúc Hoa; mì phấn le cốc Nồng, bặng cạ: Slam péc – Eng Tài. Mái cạ cốc co tuyện tơi ké cúa Tày, cúa Keo lụ cúa Nồng tọ láo lúng đảy cần Tày tặt teo pền tuyện thơ Tày, rèo slim châư Tày. Bại tuyện nẩy lân mừa nhựng tua cần tài tảm tức slấc chướng chực đin mường, cần khỏ tọ mốc slẩy  đây, chắc thương điếp căn, ăn đây tức hình ăn loá. Phuối xỏn mà tuyện Nôm chính le slim ngoòng ngầư cúa cần Tày tơi pưa, slưởng hẩư tơi cần nhật vằn nhật đây mại. 

Đoạn lăng nẩy trích dú tuyện Lương Nhân, phuối mừa cần mẻ nhình cải trang hết po chài pây thi độ tạng nguyên:

Tiều đình củ pác khan chắng cạ:

Tàng văn liệu đảy quả ca lình

Tàng vụ chắc đảy tinh lụ bấu?

Tạng nguyên pải khẩu tấu tôn ti:

“Tàng vọ khỏi xo thi ỷ nấng!”

Đức vua phán cửu túng đèn chua

Liền hẩư tạng oóc mừa tập vọ

Tạng nguyên oóc mừa mủa long đao

Liền khuý mạ hồng mao bẳn slủng

Pác bảt ý liệu trúng khẩu bia

Tạng nguyên pải cao đê khảu tạ.

Tạng nguyên tẻo khửn mạ bẳn cung

Bẳn khát bia tốc lồng rạ rạ

Đức vua liền phán cạ hùng anh

Phong ăn chức tạng nguyên au hẩư

Kiêm toàn văn xáu vọ tằng sloong

Vua phán các quan luông thái giám

Truyền quân phu rườn tạng phát tàng

Pắt hẩư hết slam vằn pền dá

Quân phu hết rạ rạ liền tay

Phu hết slam vằn đây, slặn sláng.

Liền tặt mì phủ đáng slân chua

Cừn vằn tạng oóc mừa tập mạ

Quân lính tằng chạng mạ vua ban

Ngần chèn hẩư slíp ham thưởng tạng.

Kim ngần hẩư bấu án lỉ xiên

Nước Đường mì tạng nguyên bân hẩư

 Ná cầư chắc thiếu nự pền quan

Triều đình tấu thiên nhan cửu túng

Đức vua ngự ngai rống chắng khan

 Hẩư  tạng oóc sân chang tập mạ

Tạng khuý mạ như phả cắp mây

Mạ phi như luồng bên nả táng

Tạng nguyên dú nghênh ngáng sân chua.

                      (Rèo bản in cúa Hội Văn nghệ Bắc Thái)

 

Triều đình lại có người phán hỏi:

Đường văn, trạng thật giỏi hơn người

Đường võ, liệu có tài xứng đáng?

Trạng nguyên quỳ xuống lạy, rồi tâu:

“Đường võ tôi cũng thi đôi chút”

Đức vua  truyền văn võ bá quan

Cho mời gọi trạng nguyên múa võ

Trạng ra sân bài múa long đao

Cưỡi lưng ngựa hồng mao, bắn súng

Trăm phát, cả trăm trúng vào bia.

Trạng cúi lạy quan triều chứng giám

Lại lên ngựa biểu diễn bắn cung

Bia trúng tên, rụng rơi lả tả

Đức vua nhìn, phán: rõ anh hùng

Tuyên phong chức trạng nguyên đệ nhất

Kiêm cả văn cả võ song toàn

Lệnh các quan nội triều thái giám

Mở đường, làm nhà trạng nguy nga

Hạn chỉ trong ba ngày hoàn tất

Quân phu làm tất bật luôn tay

Phu làm đúng ba ngày xong gọn.

Bố trí nơi đường phủ, sân châu

Ngày đêm trạng ra sân luyện võ

Lính hầu thêm voi ngựa vua ban

Bạc vàng cấp bốn khiêng thưởng trạng

Tiền bạc cho không đếm bao nhiêu

Nước Đường có trạng nguyên trời tặng

Chẳng ai biết con gái thành quan

Triều đình tâu thiên nha chín bậc

Đức vua ngự lẫm liệt trên ngai

Truyền trạng ra giữa sân tập võ.

Trạng phi ngựa như gió với mây

Ngựa phi như rồng bay đỉnh núi

Trạng tung hoành ở giữa sân châu.

                                (Lương Bèn dịch)

TỪ NGỮ

1.     Soòng hà: xấp xỉ, khoảng độ.

2.     cốc: gốc, gốc tích

3.     tặt teo: sáng tác lại, cải biên

4.     rèo slim châư Tày: theo tâm hồn Tày.

5.     tài tảm: dũng cảm, gan dạ

6.     slim ngoòng ngầư: lòng mong ước

7.     củ pác khan: cất tiếng đáp

8.     rạ rạ: (rơi) rào rào

9.     slân chua: sân châu

10.       tạng nguyên: trạng nguyên

11.       khuý mạ: cưỡi ngựa

LUYỆN TẬP:

Pjá cằm slam:

1.     Chài (pí) chắc lăng bại tuyện thơ cúa cần Tày?

2.     Lân tẻo nội dung đoạn tuyện thơ Lương Nhân trích nưa nẩy.

3.     Chài (pí) nghị lăng mừa cần me nhình tơi cón cải trang hết po chài thi độ tạng nguyên?

     

Popular Posts

Image

VẤN ĐỀ ÂU VIỆT VÀ LẠC VIỆT

Gần như lâu nay chúng ta có một nhận thức tương đối phổ biến rằng Âu Việt là một quốc gia hoặc một liên minh của các bộ lạc Tày - Thái cổ (Tai cổ), Lạc Việt là một quốc gia hoặc một liên minh các bộ lạc Việt - Mường cổ. Đã có một sự liên minh giữa hai nhóm này tạo ra nước Âu Lạc, nhà nước đầu tiên của người Việt mà các di tích về thành trì còn tồn tại đến ngày nay (thành Cổ Loa). Từ đó dẫn đến nhận thức rằng người Âu Việt là cư dân nói tiếng Tai cổ, còn người Lạc Việt, vì tiếng Việt thuộc ngữ hệ Môn - Khmer nhưng bị Tày hóa vào khoảng quanh mốc Công nguyên (khoảng hơn 2000 năm trước đến thời nhà Hán) nên suy ra Lạc Việt là đại diện của những cư dân nói tiếng Môn cổ. Từ đó tách biệt nguồn gốc của hai nhóm Âu Việt và Lạc Việt. Tuy nhiên liệu điều này có hoàn toàn chính xác? Hôm nay, mời mọi người cùng theo dõi một thuyết chung hòa, diễn gia
Image

VẤN ĐỀ CƯƠNG VỰC NƯỚC ÂU LẠC

Bản đồ nước Âu Lạc giả định Các bộ sử cổ Việt Nam đều không ghi chép về các địa danh hành chính của nước Âu Lạc dưới thời An Dương Vương . Sử gia Đào Duy Anh căn cứ theo những ghi chép của thời Triệu và thời thuộc Hán sau này về việc các chính quyền người Hán vẫn duy trì chế độ Lạc tướng của người Lạc Việt tự cai quản trong bộ lạc, xác định rằng việc nhà Hán chia các huyện của vùng đất Âu Lạc cổ là dựa trên cơ sở lãnh địa của các bộ lạc người Việt cũ. Dựa vào đó ta có thể phán đoán được phần nào ranh giới cũng như quy mô của nước Âu Lạc. Sau khi nước Nam Cương (sử Trung Quốc nhiều khi gọi là Tây Vu, tuy nhiên Tây Vu gồm một nhóm lớn bộ lạc và lơn hơn 10 mường của Thục Phán rất nhiều, tuy nhiên xét về bản chất đều do người Tày Thái cổ lập nên thì vẫn có thể chấp nhận được) trở nên hùng mạnh, đã có một liên minh đầu tiên giữa cư dân Nam Cương với Khúc Dương (Khúc Dương là một liên minh bộ lạc Lạc Việt, La

Các thì trong tiếng Tày - Nùng

PHU ̣ T Ừ CHI ̉ TH Ờ I GIAN Để chỉ thời của hành động (hay còn gọi là các thì), tiếng Tày - Nùng dùng các phụ từ có ý nghĩa chỉ thời đi kèm theo động từ hoặc để ở cuối câu. Để diễn tả hành động đã xảy ra + Sử dụng dá để ở cuối câu, biểu thị cả cụm đằng trước là việc đã xảy ra. VD: Noọng chin ngài dá : Em ăn cơm trưa rồi. + Đối với câu hỏi để kéng ở cuối câu hỏi, ý là đã hay chưa. VD: Noọng kin ngài kéng? Em đã ăn cơm trưa chưa + náo/ngám/chắng đứng trước động từ thể hiện hành động vừa mới xảy ra, vừa mới kết thúc ở hiện tại. VD: Chài ngám kin: Anh vừa ăn xong. + đế, đế đề đặt trước động từ thể hiện sự việc đã xảy ra và kết thúc trong quá khứ. VD: Câu đế dú Hải Phòng: Tôi đã sống ở Hải Phòng (hiện tại thì không còn ở đó nữa) Để diễn tả hành động đang xảy ra + Sử dụng đang slí đặt trước động từ, chỉ hành động đang diễn ra. VD: Kh’oi đang slí chin ngài . (Đ
Image

NÙNG TRÍ CAO - quan điểm 1

Nùng Trí Cao là  người Tráng (Thổ) ở châu Quảng Nguyên (ngày nay là tỉnh Cao Bằng), và là con của thủ lĩnh địa phương Nùng Tồn Phúc và bà A Nùng. Châu Quảng Nguyên là vùng đất mà thời đó cả Nhà Tống và Nhà Lý đều tuyên bố chủ quyền, nhưng tù trưởng ở vùng này chủ yếu cống nạp cho phía Đại Việt. Khi đó có  Nùng Tồn Phúc  làm tri châu Quảng Do, em là Tồn Nhai làm tri châu Vạn Nhai, em vợ là  Nùng Đương Đạo  làm tri châu Vũ Lịch. Tồn Phúc dùng binh tiến đánh, giết Tồn Nhai và Đương Đạo, rồi khởi binh tấn công Đại Tống và Đại Việt , tự xưng hiệu Trường Sinh hoàng đế, lập vợ là A Nùng làm "Minh Đức Hoàng hậu".  Lý Thái Tông tức giận đem quân đánh, giết Tồn Phúc và con là Trí Thông. Theo “ Tục tư trị thông giám ” nhà Tống thì Vợ Tồn Phúc là A Nùng cải giá với một  thương nhân , sinh con trai đặt tên là Trí Cao. Năm lên 13 tuổi, Trí Cao giết cha dượng của mình, nói rằng: "Thiên hạ làm gì có ai hai cha bao giờ", rồi giả xưng là con của Tồn Phúc, đổi sa
Image

SỰ TÍCH TẠI SAO VỊT KHÔNG BIẾT ẤP TRỨNG

TOẸN CÁU TÀY - NÙNG: PỀN LĂNG PẾT MÍ CHẮC FẶC SLÁY? ( VÌ SAO VỊT KHÔNG BIẾT ẤP TRỨNG?) Cằm lầu: Tẳm pửa đai, mu, ma, pết, cáy nhằng chắc phuối. Tua cáy nắt khảm pé nặm cải, tó bố chắc vải. Cáy slộp pết vải tẩư nặm, chắng cạ: "mưng hử câu nằng tềnh lăng thồ câu khảm pé pây đảy bấu?" Pết cạ: "câu thồ mưng pây đảy lăng?" Hăn pện cáy cạ: "câu phặc xáy hẩư mầư mại." Pết hăn đảy, thồ cáy khảm pé pây. Tẳm mỉn mà pết bồ phặc xáy lắc pày, hẩư cáy phặc thâng pưa nẩy. Cằm Keo: Từ ngày xưa,lợn chó gà vịt còn biết nói. Con gà muốn bơi vượt hồ ,nhưng không biết bơi Gà gặp vịt bơi dưới hồ, bèn nói: "bạn cho tôi ngồi lên lưng chở vượt hồ được không?" Vịt nói: "tôi chở đi qua thì được gì?" Thấy vậy gà mới nói: "tôi sẽ ấp trứng cho vịt mãi mãi." Vịt nghe được, thế là vịt chở gà vượt hồ Từ đó về sau vịt không bao giờ ấp trứng nữa,để cho gà ấp đến bây giờ. Nguồn: Hoàng Văn Thiệu - Thành viên Hội những người yêu và m

Popular Posts

Các thì trong tiếng Tày - Nùng

PHU ̣ T Ừ CHI ̉ TH Ờ I GIAN Để chỉ thời của hành động (hay còn gọi là các thì), tiếng Tày - Nùng dùng các phụ từ có ý nghĩa chỉ thời đi kèm theo động từ hoặc để ở cuối câu. Để diễn tả hành động đã xảy ra + Sử dụng dá để ở cuối câu, biểu thị cả cụm đằng trước là việc đã xảy ra. VD: Noọng chin ngài dá : Em ăn cơm trưa rồi. + Đối với câu hỏi để kéng ở cuối câu hỏi, ý là đã hay chưa. VD: Noọng kin ngài kéng? Em đã ăn cơm trưa chưa + náo/ngám/chắng đứng trước động từ thể hiện hành động vừa mới xảy ra, vừa mới kết thúc ở hiện tại. VD: Chài ngám kin: Anh vừa ăn xong. + đế, đế đề đặt trước động từ thể hiện sự việc đã xảy ra và kết thúc trong quá khứ. VD: Câu đế dú Hải Phòng: Tôi đã sống ở Hải Phòng (hiện tại thì không còn ở đó nữa) Để diễn tả hành động đang xảy ra + Sử dụng đang slí đặt trước động từ, chỉ hành động đang diễn ra. VD: Kh’oi đang slí chin ngài . (Đ
Image

VẤN ĐỀ ÂU VIỆT VÀ LẠC VIỆT

Gần như lâu nay chúng ta có một nhận thức tương đối phổ biến rằng Âu Việt là một quốc gia hoặc một liên minh của các bộ lạc Tày - Thái cổ (Tai cổ), Lạc Việt là một quốc gia hoặc một liên minh các bộ lạc Việt - Mường cổ. Đã có một sự liên minh giữa hai nhóm này tạo ra nước Âu Lạc, nhà nước đầu tiên của người Việt mà các di tích về thành trì còn tồn tại đến ngày nay (thành Cổ Loa). Từ đó dẫn đến nhận thức rằng người Âu Việt là cư dân nói tiếng Tai cổ, còn người Lạc Việt, vì tiếng Việt thuộc ngữ hệ Môn - Khmer nhưng bị Tày hóa vào khoảng quanh mốc Công nguyên (khoảng hơn 2000 năm trước đến thời nhà Hán) nên suy ra Lạc Việt là đại diện của những cư dân nói tiếng Môn cổ. Từ đó tách biệt nguồn gốc của hai nhóm Âu Việt và Lạc Việt. Tuy nhiên liệu điều này có hoàn toàn chính xác? Hôm nay, mời mọi người cùng theo dõi một thuyết chung hòa, diễn gia
Image

CẨU CHỦA CHENG VÙA (CHÍN CHÚA TRANH VUA)

Nước Nam Cương cổ với 10 mường (bộ lạc) Ngày xưa, vào thời vua Thục của nước người Tày, Thục Chế là ông vua đầu tiên đã lập ra nước Nam Cương giáp nước Văn Lang, xưng là An Tự Vương đóng đô ở Nam Bình (vùng Cao Bình, huyện Hòa An ngày nay). Thục Chế làm vua được 60 năm thì mất, con là Thục Phán mới 10 tuổi, lên thay cha làm vua, cháu của Thục Chế là Thục Mô giúp vua Thục Phán nhiếp chính. Nước Nam Cương có 10 xứ mường. Vua Thục cai quản mường chính – hay còn gọi là mường trung tâm, còn các mường kia thì chia cho các chúa ở các vùng cai quản. Thục Phán mới lên ngôi còn rất trẻ, Thục Mô lộng quyền, các chúa thấy vậy không phục bèn kéo quân từ các ngả tiến về bao vây kinh thành Nam Bình (nay là Cao Bình, Hòa An, Cao Bằng). Thục Phán nói: Ta còn ít tuổi, nên các ngài cho rằng, ta chưa xứng đáng làm vua chăng? Cả nước có 9 chúa và chỉ có một vua, bây giờ ta sẽ ra điều kiện, tất cả cùng thi đấu võ, nếu ai thắng thì sẽ được nhường ngôi. Từng vị chúa của chín vùng lần lượt
Image

LỊCH SỬ DÂN TỘC THÁI (THÁI LAN)

Đã có nhiều giả thuyết đề xuất nguồn gốc của nhóm sắc tộc Tai-Kadai — mà trong đó Thái là một phân nhóm — bao gồm mối quan hệ giữa tập đoàn người Tai với vương quốc Nam Chiếu , nhưng bị bác bỏ và thiếu căn cứ. Các nghiên cứu ngôn ngữ cho thấy [21] rằng nguồn gốc của người Tai nằm quanh tỉnh Quảng Tây , nơi mà người Tráng vẫn chiếm đa số. Cũng có các giả thuyết khác rằng người Tai đã sáng lập nên vương quốc Nam Việt , vương quốc đã cai trị phần lớn phía nam Trung Quốc và phía bắc Việt Nam trong một thế kỷ [ cần dẫn nguồn ]. Nhà Tần lập nên tỉnh Quảng Đông năm 214 TCN, bắt đầu những làn sóng di cư từ bắc vào nam của người Hán . Với áp lực chính trị và văn hoá từ phía Bắc, một số dân tộc Tai cũng di cư về phía nam [22] , nơi họ gặp gỡ được những nền văn hóa Ấn Độ cổ điển . Theo các bằng chứng ngôn ngữ và lịch sử, cuộc di cư về phía tây nam của các dân tộc nói ngôn ngữ Tai diễn ra vào thế kỷ thứ VIII cho đến thế kỷ thứ X. [23] Bắt đầu từ thế kỷ thứ X trở đi, người Tai từ ph
Image

Mac phì phà - Quả nhót Tây

Quả nhót Tây tiếng Tày một số nơi gọi là "Mac phì phà" [Maca psid psad], có thể liên quan đến một tên gọi khác của quả này đó là "quả tỳ bà"

Popular Posts

Image

CẨU CHỦA CHENG VÙA (CHÍN CHÚA TRANH VUA)

Nước Nam Cương cổ với 10 mường (bộ lạc) Ngày xưa, vào thời vua Thục của nước người Tày, Thục Chế là ông vua đầu tiên đã lập ra nước Nam Cương giáp nước Văn Lang, xưng là An Tự Vương đóng đô ở Nam Bình (vùng Cao Bình, huyện Hòa An ngày nay). Thục Chế làm vua được 60 năm thì mất, con là Thục Phán mới 10 tuổi, lên thay cha làm vua, cháu của Thục Chế là Thục Mô giúp vua Thục Phán nhiếp chính. Nước Nam Cương có 10 xứ mường. Vua Thục cai quản mường chính – hay còn gọi là mường trung tâm, còn các mường kia thì chia cho các chúa ở các vùng cai quản. Thục Phán mới lên ngôi còn rất trẻ, Thục Mô lộng quyền, các chúa thấy vậy không phục bèn kéo quân từ các ngả tiến về bao vây kinh thành Nam Bình (nay là Cao Bình, Hòa An, Cao Bằng). Thục Phán nói: Ta còn ít tuổi, nên các ngài cho rằng, ta chưa xứng đáng làm vua chăng? Cả nước có 9 chúa và chỉ có một vua, bây giờ ta sẽ ra điều kiện, tất cả cùng thi đấu võ, nếu ai thắng thì sẽ được nhường ngôi. Từng vị chúa của chín vùng lần lượt

SLON PHUỐI TÀY - NÙNG. BÀI 1

Bài 1 :   GIỚI THIỆU TIẾNG TÀY-NÙNG, CHỮ TÀY-NÙNG             Tiếng Tày, Tiếng Nùng là một ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Thái - Ka Đai (ngữ chi Tày - Thái), có địa bàn phân bố từ Đảo Hải Nam sang miền nam Hoa lục, bắc Đông Dương, Thái Lan và đông bắc Miến Điện. Trong đó ngữ chi Tày-Thái được chi ra làm 03 nhóm gồm: Thái Phương Bắc (tiếng Choang phương Bắc, Hsi-lin, Tien-chow, Po ai) , Thái Trung Tâm (Tày, Nùng, Choang....) và Thái Tây Nam (tiếng Thái Lan, Lào, Phutai, Ahom...). Ở Việt Nam, tiếng Tày là ngôn ngữ của gần hai triệu người Tày, ngoài ra còn là ngôn ngữ giao tiếp chung của nhiều dân tộc anh em cùng sinh sống trên các địa bàn Việt Bắc và Tây Bắc.     Tiếng Tày là ngôn ngữ có chữ viết cổ dựa trên cơ sở chữ Hán (chữ Nôm Tày). Hình thái văn tự này đã để lại cho ngày nay một kho tàng thư tịch cổ rất đồ sộ. Từ những năm đầu thế kỉ 20, nhất là từ những năm kháng chiến chống Pháp, cùng với sự phổ biến Chữ quốc ngữ, chữ  viết tiếng Tày đã được latinh hoá bằn

Các thì trong tiếng Tày - Nùng

PHU ̣ T Ừ CHI ̉ TH Ờ I GIAN Để chỉ thời của hành động (hay còn gọi là các thì), tiếng Tày - Nùng dùng các phụ từ có ý nghĩa chỉ thời đi kèm theo động từ hoặc để ở cuối câu. Để diễn tả hành động đã xảy ra + Sử dụng dá để ở cuối câu, biểu thị cả cụm đằng trước là việc đã xảy ra. VD: Noọng chin ngài dá : Em ăn cơm trưa rồi. + Đối với câu hỏi để kéng ở cuối câu hỏi, ý là đã hay chưa. VD: Noọng kin ngài kéng? Em đã ăn cơm trưa chưa + náo/ngám/chắng đứng trước động từ thể hiện hành động vừa mới xảy ra, vừa mới kết thúc ở hiện tại. VD: Chài ngám kin: Anh vừa ăn xong. + đế, đế đề đặt trước động từ thể hiện sự việc đã xảy ra và kết thúc trong quá khứ. VD: Câu đế dú Hải Phòng: Tôi đã sống ở Hải Phòng (hiện tại thì không còn ở đó nữa) Để diễn tả hành động đang xảy ra + Sử dụng đang slí đặt trước động từ, chỉ hành động đang diễn ra. VD: Kh’oi đang slí chin ngài . (Đ
Image

VẤN ĐỀ CƯƠNG VỰC NƯỚC ÂU LẠC

Bản đồ nước Âu Lạc giả định Các bộ sử cổ Việt Nam đều không ghi chép về các địa danh hành chính của nước Âu Lạc dưới thời An Dương Vương . Sử gia Đào Duy Anh căn cứ theo những ghi chép của thời Triệu và thời thuộc Hán sau này về việc các chính quyền người Hán vẫn duy trì chế độ Lạc tướng của người Lạc Việt tự cai quản trong bộ lạc, xác định rằng việc nhà Hán chia các huyện của vùng đất Âu Lạc cổ là dựa trên cơ sở lãnh địa của các bộ lạc người Việt cũ. Dựa vào đó ta có thể phán đoán được phần nào ranh giới cũng như quy mô của nước Âu Lạc. Sau khi nước Nam Cương (sử Trung Quốc nhiều khi gọi là Tây Vu, tuy nhiên Tây Vu gồm một nhóm lớn bộ lạc và lơn hơn 10 mường của Thục Phán rất nhiều, tuy nhiên xét về bản chất đều do người Tày Thái cổ lập nên thì vẫn có thể chấp nhận được) trở nên hùng mạnh, đã có một liên minh đầu tiên giữa cư dân Nam Cương với Khúc Dương (Khúc Dương là một liên minh bộ lạc Lạc Việt, La
Image

VẤN ĐỀ ÂU VIỆT VÀ LẠC VIỆT

Gần như lâu nay chúng ta có một nhận thức tương đối phổ biến rằng Âu Việt là một quốc gia hoặc một liên minh của các bộ lạc Tày - Thái cổ (Tai cổ), Lạc Việt là một quốc gia hoặc một liên minh các bộ lạc Việt - Mường cổ. Đã có một sự liên minh giữa hai nhóm này tạo ra nước Âu Lạc, nhà nước đầu tiên của người Việt mà các di tích về thành trì còn tồn tại đến ngày nay (thành Cổ Loa). Từ đó dẫn đến nhận thức rằng người Âu Việt là cư dân nói tiếng Tai cổ, còn người Lạc Việt, vì tiếng Việt thuộc ngữ hệ Môn - Khmer nhưng bị Tày hóa vào khoảng quanh mốc Công nguyên (khoảng hơn 2000 năm trước đến thời nhà Hán) nên suy ra Lạc Việt là đại diện của những cư dân nói tiếng Môn cổ. Từ đó tách biệt nguồn gốc của hai nhóm Âu Việt và Lạc Việt. Tuy nhiên liệu điều này có hoàn toàn chính xác? Hôm nay, mời mọi người cùng theo dõi một thuyết chung hòa, diễn gia
Image

TRUYỀN THUYẾT TÀY - NÙNG: 3 TRUYỆN

Sẽ thế nào đây khi ta kết hợp 03 truyền thuyết: Báo Luông – Slao Cải của người Tày – Cao Bằng, Sinh ra từ trong một quả bầu của người Tày – Nùng – Thái với Pú Rọ Đo của người Choang. Một lý giải mang tính hư ảo cho nguồn gốc người Tày – Nùng. Mọi người cùng theo dõi nhé. "...Truyền thuyết kể lại rằng, loài người được sinh ra bởi mối lương duyên tốt đẹp giữa Báo Luông và Slao Cải, một hôm Sao Cải từ Nặm Quét ra vùng đất Pác Măn đuổi nai thì gặp Báo Luông đang săn cáo ở đó. Tình cờ trời đổ mưa , hai người ba chân bốn cẳng chạy về hướng đông, đến động Ngườm Bốc (còn gọi là Ngườm Ngả) thì vào trú mưa trong đó. Trong động núi ấm áp kín đáo, họ chọn làm chỗ ở, sinh con đẻ cái, họ trở nên vợ chồng. Ban đầu sinh ra con cái đi săn bắt muông thú hoặc hái hoa quả trên cây để ăn. Nhưng đàn con vẫn kêu đói nên họ phải lội xuống suối nhặt các con ốc đá về ăn thay bữa… Con cái ngày càng lớn, Sao Cải dạy chúng đi kiếm ăn hàng ngày,
Image

MỘT GIẢ THIẾT VỀ SỰ PHÂN CHIA CÁC DÂN TỘC TÀY, NÙNG

Bản đồ phân bố tỷ lệ phần trăm người  Tày + Nùng +Giáy+ Bố Y  theo thống kê năm 2009 tại các tỉnh Việt Nam:     >60%Lạng Sơn 78.3%, Cao Bằng 72.1%, Bắc Kạn 62.3%     15%-40%     5%-10%     1%-5%      Tại Việt Nam, Tày, Nùng là hai dân tộc khác nhau, tuy nhiên nếu lấy các tiêu chí về ngôn ngữ, văn hóa ra để so sánh thì hai dân tộc có quá nhiều điểm chung, gần gũi.      Nếu nói phân chia làm hai dân tộc do ngôn ngữ, thì rõ ràng người Hà Nội và người Nghệ An phải là hai dân tộc, bởi người Hà Nội có lẽ phải căng tai ra mới hiểu người Nghệ An nói gì.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc do văn hóa thì có lẽ người Hà Nội và người Sài Gòn cũng nên là hai dân tộc khác nhau, bởi lối sống, văn hóa nhiều khác biệt, trong khi Tày, Nùng rất khó để phân ra đâu là đặc trưng của Tày, đâu là đặc trưng của Nùng.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc do tôn giáo, tin ngưỡng thì then có then Tày, then Nùng, Tào cũng có tào Tày, tào Nùng, khác nhau đôi chút nhưng đều dựa nền tảng nhân sinh
Image

Người truyền lệnh bằng tiếng Tày trong Chiến dịch Điện Biên Phủ

Đó là ông Mông Đức Ngô, 87 tuổi, người dân tộc Tày ở xã Phượng Tiến, (Định Hóa), nguyên là Trung đội trưởng Trung đội Thông tin liên lạc trong Chiến dịch Điện Biên Phủ. Trong chuyến “Trở lại Điện Biên” cùng với hơn 40 cựu chiến sĩ Điện Biên và thanh niên xung phong tỉnh Thái Nguyên thăm lại chiến trường xưa dịp tháng Ba vừa qua, tôi đã được trò chuyện cùng ông. Ông kể: Năm 1946, ông nhập ngũ vào một đơn vị của Trung đoàn Bộ binh 246. Đầu năm 1947, ông được điều về Đại đội 32, thuộc Bộ Tổng Tham mưu, có nhiệm vụ bảo vệ Trung ương Đảng tại ATK Định Hóa. Cuối tháng 12-1953, ông được điều động lên Chiến dịch Điện Biên Phủ và giữ chức vụ Trung đội trưởng Thông tin liên lạc. Khi đó, tình hình chiến trường Tây Bắc rất phức tạp và cam go, lực lượng thông tin của ông phải có trách nhiệm giải các đường dây từ Sở chỉ huy đến các binh chủng trong trận địa và các đơn vị hậu cần phục vụ Chiến dịch. Tháng 3-1954, thời gian này được coi là đỉnh điểm của Chiến dịch Điện Biên Phủ. Khi

SLON PHUỐI TÀY - NÙNG. BÀI 24

Bài 24:   TÁNG CHIỀNG ĐANG CÁU (GIỚI THIỆU BẢN THÂN) I.                    HỘI THOẠI Tình huống giao tiếp: Cán bộ Liên gặp Chủ tịch Thao. LIÊN : Lan chào pả Thao. THAO : Lan l’o, mì fiệc lăng đây? LIÊN : Dạ, lan tên roọng cạ Liên, Ma Thị Liên. Lan dú Phòng thú y. Lan đảy huyện phân công mà nẩy bàn đuổi xạ chướng chực mu cáy pền thai l’a. Lan ái pả pang lan kỉ fiệc . THAO : A lối, pện lẻ đây lai á. Tọ ch’i ch’ai cón. Ca này pả lan lầu phuối tuyện cón. Lan l’e cần t’i phuông hâư chế? LIÊN: Lan l’e cần Tày , dú Tuyên Quang . THAO: Cần ké nhằng lèng lẹo chả lá? LIÊN : Pjom bái pả. Cần ké lan nhằng lèng lẹo chầy. P’o cá m’ưa cón hết hiệu trưởng, tọ ca nà đảy hưu dá. M’e á l’e y sị, tọ củng mà rườn ch’ai dá. Nhằng lan l’e lục pjai, pi nẩy náo đảy nhi hả. Lan slon trường Đại học Nông Lâm mà, đảy slam pi dá. THAO : Chắng đảy nh’i hả, dò nhằng ón lai a; xằng  táng chín nau lá? LIÊN: Lan xẩu slướng pện cần hâư au chế. THAO: Nắm ch’ư xẩu slướng náo, đây slao lai nấy,
Image

SLON PHUỐI TÀY - NÙNG. BÀI 42

BÀI 42: VẰN GIAO QUÂN DÚ XẠ (NGÀY GIAO QUÂN Ở XÃ) Vằn nẩy l'e so slam bươn Nh'i, ngám lẹo nèn dá. Xạ lầu tằng bại xạ đâng huyện tổ chức vằn giao quân. Khoan tố pây slống p'i chài pây hết nghịa vụ pi nẩy. Dú noọc trụ sở uỷ ban, bân đin nhằng tồng cạ bươn Chiêng: Tha vằn chắng khửn qúa pù khau   Sliểm đảy và nâng, đét nhằng ón, lồm xuân bươn Nhì pấu phè phè ún on. Bại co tào, co mặn, co lì… bjoóc phông lường; nộc ẻn, nộc thua, nộc kéo…tua bân liệng nưa slung, tua chắp khẩu cáng bjoóc…thi căn khăn roọng, hết hẩư không khí vằn hội giao quân pền cạ vằn hội cải cúa tằng xạ. Tứ bại kha tàng, p'i noọng thanh niên, nhình chài, slao, báo tằng cần ké, noọng eng tố chùa căn oóc mà slống p'i chài, noọng chài, lục chài, phua rụ cần điếp pây hết nghịa vụ xáu đin rườn. Bại p'i noọng pây hết nghịa vụ pi nẩy chăn mạnh lèng, kheng khứn, tha nả lủng roàng; cần hâư tố slon lẹo phổ thông tứ chang pi, mì cần nhằng thi khẩu đảy đại học dá tố nhằng xung phong pây bộ đội. Bại