Những người yêu và muốn giữ gìn tiếng Tày - Nùng

Bài 44: MÍ PỀN CHÚT KHAU HẾT R'ÂY (KHÔNG NÊN ĐỐT RỪNG LÀM RẪY) Khau khuổi hẩư lầu đin, nặm, hẩư phân đét sle hết kin, hẩư co mạy, hẩư phjắc nhả, hẩư bại nộc, nu, quang, nạn…Mạy sle hết pền rườn, hết đo bại ăn dú đâng rườn hâử tua cần; mạy dú nưa khau lẻ chướng nặm sle luây pền t'a, pền khuổi; mạy nhằng pjói oóc không khí hâử tua cần đảy au châư… Pện, t'ơi slổng cúa tua cần lèo nhoòng khẩu khau, khuổi chắng pền. Hại cạ lầu hẳm lẹo mạy cải, chút lẹo mạy eng, thau, nhả… lẻ nắm mì khau khuổi, nắm mì nặm kin; thâng mùa phân cải, nặm nòong mà lai, te lụp au lẹo nà khẩu, r â y mằn, r'ây bắp…khau, phja lác lồng, puồi rườn bản, mu, ma, mò cáy…nắm mì tua cần, bố mì lăng mòn dú nưa đin nẩy… Ái hâử t'ơi slổng cúa tua cần đảy yên ỏn, boong hây lèo chướng khau khuổi hẩư đây; nắm đảy hẳm mạy, nắm đảy chút khau loải loác pây sle hết r'ây; thâng bương Chiêng, boong hây chùa căn pây chay mạy, hết hẩư đin lầu them mjạc, them kheo. TỪ VỰNG 1-Đin: Đất 2...

Bài 50: TUYỆN NÔM TÀY   Cần Tày mì lai tuyện thơ Nôm.Thơ Nôm l e tuyện t ơ i ké, tặt pền thơ, viểt slư nam Tày. Bại cần nghiên cứu hẩư chắc cần Tày láo lúng mì soòng hà 60 tuyện, thâng ca này đạ dịch ooc tiểng Keo vạ in pền sléc đảy 16 tuyện dá. Bại tuyện nẩy mì phấn l e cốc cúa cần Tày, bặng cạ: Nam Kim – Thị Đan , mì phấn l e cốc cúa cần Keo, bặng cạ: Tổng Tân – Cúc Hoa ; mì phấn le cốc Nồng, bặng cạ: Slam péc – Eng Tài . Mái cạ cốc co tuyện t ơ i ké cúa Tày, cúa Keo lụ cúa Nồng tọ láo lúng đảy cần Tày tặt t e o pền tuyện thơ Tày, rèo slim châư Tày. Bại tuyện nẩy l â n mừa nhựng tua cần tài tảm tức slấc chướng chực đin mường, cần khỏ tọ mốc slẩy   đây, chắc thương điếp căn, ăn đây tức hình ăn loá. Phuối xỏn mà tuyện Nôm chính l e slim ngoòng ngầư cúa cần Tày t ơ i p ư a, slưởng hẩư t ơ i cần nhật vằn nhật đây mại.   Đoạn lăng nẩy trích dú tuyện Lương Nhân , phuối mừa cần mẻ nhình cải trang hết p o chài pây thi độ tạng nguyên: Tiều đình củ pác khan chắng cạ...

Bản đồ phân bố tỷ lệ phần trăm người  Tày + Nùng +Giáy+ Bố Y  theo thống kê năm 2009 tại các tỉnh Việt Nam:     >60%Lạng Sơn 78.3%, Cao Bằng 72.1%, Bắc Kạn 62.3%     15%-40%     5%-10%     1%-5%      Tại Việt Nam, Tày, Nùng là hai dân tộc khác nhau, tuy nhiên nếu lấy các tiêu chí về ngôn ngữ, văn hóa ra để so sánh thì hai dân tộc có quá nhiều điểm chung, gần gũi.      Nếu nói phân chia làm hai dân tộc do ngôn ngữ, thì rõ ràng người Hà Nội và người Nghệ An phải là hai dân tộc, bởi người Hà Nội có lẽ phải căng tai ra mới hiểu người Nghệ An nói gì.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc do văn hóa thì có lẽ người Hà Nội và người Sài Gòn cũng nên là hai dân tộc khác nhau, bởi lối sống, văn hóa nhiều khác biệt, trong khi Tày, Nùng rất khó để phân ra đâu là đặc trưng của Tày, đâu là đặc trưng của Nùng.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc ...

(Theo VOV4) - Truyền thuyết tiêu biểu về nguồn gốc sự sống loài người được ghi lại trong sách sử của dân tộc Thái như "Quam tô mương", "Táy pú xớc", các áng thơ "Mo khoăn", "Páo khoăn" và các bài cúng "Đưa hồn người chết"... đã chứng minh người Thái sinh sống ở Việt Nam và có chữ viết từ rất sớm. Ông Cà Chung, người đã có nhiều năm nghiên cứu, sưu tầm về nguồn gốc và sự phát triển của người Thái ở Việt Nam, cho rằng: các truyền thuyết nói về người Thái đen đều có nguồn gốc từ Mường Ôm, Mường Ai, từ đầu nguồn sông Đà và sông Hồng, do Tạo Xuông và Tạo Ngần dẫn người Thái đến Mường Lò. Có truyền thuyết cho là Then đã cho hai Tạo đem tám quả bầu và mười cột chống trời xuống xây dựng đất Mường Lò. Vì ngày xưa trời rất thấp, làm gì cũng vướng, nên phải có cột để chống. Hai tạo đã chia các quả bầu đi rải khắp nơi. Trong quả bầu có mọi thứ giống, trong đó có cả ba trăm ba mươi họ giống người. Nhưng cũng theo các tư liệu đó, người Thái...

Bài 24:   TÁNG CHIỀNG ĐANG CÁU (GIỚI THIỆU BẢN THÂN) I.                    HỘI THOẠI Tình huống giao tiếp: Cán bộ Liên gặp Chủ tịch Thao. LIÊN : Lan chào pả Thao. THAO : Lan l’o, mì fiệc lăng đây? LIÊN : Dạ, lan tên roọng cạ Liên, Ma Thị Liên. Lan dú Phòng thú y. Lan đảy huyện phân công mà nẩy bàn đuổi xạ chướng chực mu cáy pền thai l’a. Lan ái pả pang lan kỉ fiệc . THAO : A lối, pện lẻ đây lai á. Tọ ch’i ch’ai cón. Ca này pả lan lầu phuối tuyện cón. Lan l’e cần t’i phuông hâư chế? LIÊN: Lan l’e cần Tày , dú Tuyên Quang . THAO: Cần ké nhằng lèng lẹo chả lá? LIÊN : Pjom bái pả. Cần ké lan nhằng lèng lẹo chầy. P’o cá m’ưa cón hết hiệu trưởng, tọ ca nà đảy hưu dá. M’e á l’e y sị, tọ củng mà rườn ch’ai dá. Nhằng lan l’e lục pjai, pi nẩy náo đảy nhi hả. Lan slon trường Đại học Nông Lâm mà, đảy slam pi dá. THAO : Chắng đảy nh’i hả, dò nhằng ón lai a; xằng  táng chín nau l...

Mình đang chuẩn bị làm video Học tiếng Tày Nùng online số 5 về chủ đề "vị trí và phương hướng trong tiếng Tày - Nùng", mình đã chuẩn bị một số từ vựng sau, các pỉ noọng đọc và cho ý kiến giúp mình nhé, những từ này do mình sưu tầm theo cách hiểu của mình, còn nhiều vấn đề mong nhận được bổ xung ý kiến. Trân thành cám ơn!  Phương hướng = pạng bưởng Vị trí = tỉ, tỉ đâng Trong đó "pạng": chỉ hướng, phía có sự cố định tương đối, ví dụ: pạng hác = phương Bắc, pạng Hà Nội = phía Hà Nội... "bưởng" chỉ hướng, phía tính từ người nói hoặc chủ thể mô tả ví dụ: bưởng dại = bên trái,... ("bưởng" có thể dùng thay "pạng") Trong tiếng tày sẽ có 04 phương cố định gồm: Pạng/bưởng Hác = phương/phía Bắc Pạng/bưởng Keo = phương/phía Nam Pạng/bưởng tha vằn tứn = phương/phía Đông Pạng/bường than vằn nòn = phương/phía ...

TOẸN CÁU TÀY - NÙNG: PỀN LĂNG PẾT MÍ CHẮC FẶC SLÁY? ( VÌ SAO VỊT KHÔNG BIẾT ẤP TRỨNG?) Cằm lầu: Tẳm pửa đai, mu, ma, pết, cáy nhằng chắc phuối. Tua cáy nắt khảm pé nặm cải, tó bố chắc vải. Cáy slộp pết vải tẩư nặm, chắng cạ: "mưng hử câu nằng tềnh lăng thồ câu khảm pé pây đảy bấu?" Pết cạ: "câu thồ mưng pây đảy lăng?" Hăn pện cáy cạ: "câu phặc xáy hẩư mầư mại." Pết hăn đảy, thồ cáy khảm pé pây. Tẳm mỉn mà pết bồ phặc xáy lắc pày, hẩư cáy phặc thâng pưa nẩy. Cằm Keo: Từ ngày xưa,lợn chó gà vịt còn biết nói. Con gà muốn bơi vượt hồ ,nhưng không biết bơi Gà gặp vịt bơi dưới hồ, bèn nói: "bạn cho tôi ngồi lên lưng chở vượt hồ được không?" Vịt nói: "tôi chở đi qua thì được gì?" Thấy vậy gà mới nói: "tôi sẽ ấp trứng cho vịt mãi mãi." Vịt nghe được, thế là vịt chở gà vượt hồ Từ đó về sau vịt không bao giờ ấp trứng nữa,để cho gà ấp đến bây giờ. Nguồn: Hoàng Văn Thiệu - Thành viên Hội những người yêu và m...

Bài 44: MÍ PỀN CHÚT KHAU HẾT R'ÂY (KHÔNG NÊN ĐỐT RỪNG LÀM RẪY) Khau khuổi hẩư lầu đin, nặm, hẩư phân đét sle hết kin, hẩư co mạy, hẩư phjắc nhả, hẩư bại nộc, nu, quang, nạn…Mạy sle hết pền rườn, hết đo bại ăn dú đâng rườn hâử tua cần; mạy dú nưa khau lẻ chướng nặm sle luây pền t'a, pền khuổi; mạy nhằng pjói oóc không khí hâử tua cần đảy au châư… Pện, t'ơi slổng cúa tua cần lèo nhoòng khẩu khau, khuổi chắng pền. Hại cạ lầu hẳm lẹo mạy cải, chút lẹo mạy eng, thau, nhả… lẻ nắm mì khau khuổi, nắm mì nặm kin; thâng mùa phân cải, nặm nòong mà lai, te lụp au lẹo nà khẩu, r â y mằn, r'ây bắp…khau, phja lác lồng, puồi rườn bản, mu, ma, mò cáy…nắm mì tua cần, bố mì lăng mòn dú nưa đin nẩy… Ái hâử t'ơi slổng cúa tua cần đảy yên ỏn, boong hây lèo chướng khau khuổi hẩư đây; nắm đảy hẳm mạy, nắm đảy chút khau loải loác pây sle hết r'ây; thâng bương Chiêng, boong hây chùa căn pây chay mạy, hết hẩư đin lầu them mjạc, them kheo. TỪ VỰNG 1-Đin: Đất 2...

Bài 50: TUYỆN NÔM TÀY   Cần Tày mì lai tuyện thơ Nôm.Thơ Nôm l e tuyện t ơ i ké, tặt pền thơ, viểt slư nam Tày. Bại cần nghiên cứu hẩư chắc cần Tày láo lúng mì soòng hà 60 tuyện, thâng ca này đạ dịch ooc tiểng Keo vạ in pền sléc đảy 16 tuyện dá. Bại tuyện nẩy mì phấn l e cốc cúa cần Tày, bặng cạ: Nam Kim – Thị Đan , mì phấn l e cốc cúa cần Keo, bặng cạ: Tổng Tân – Cúc Hoa ; mì phấn le cốc Nồng, bặng cạ: Slam péc – Eng Tài . Mái cạ cốc co tuyện t ơ i ké cúa Tày, cúa Keo lụ cúa Nồng tọ láo lúng đảy cần Tày tặt t e o pền tuyện thơ Tày, rèo slim châư Tày. Bại tuyện nẩy l â n mừa nhựng tua cần tài tảm tức slấc chướng chực đin mường, cần khỏ tọ mốc slẩy   đây, chắc thương điếp căn, ăn đây tức hình ăn loá. Phuối xỏn mà tuyện Nôm chính l e slim ngoòng ngầư cúa cần Tày t ơ i p ư a, slưởng hẩư t ơ i cần nhật vằn nhật đây mại.   Đoạn lăng nẩy trích dú tuyện Lương Nhân , phuối mừa cần mẻ nhình cải trang hết p o chài pây thi độ tạng nguyên: Tiều đình củ pác khan chắng cạ...

Bản đồ phân bố tỷ lệ phần trăm người  Tày + Nùng +Giáy+ Bố Y  theo thống kê năm 2009 tại các tỉnh Việt Nam:     >60%Lạng Sơn 78.3%, Cao Bằng 72.1%, Bắc Kạn 62.3%     15%-40%     5%-10%     1%-5%      Tại Việt Nam, Tày, Nùng là hai dân tộc khác nhau, tuy nhiên nếu lấy các tiêu chí về ngôn ngữ, văn hóa ra để so sánh thì hai dân tộc có quá nhiều điểm chung, gần gũi.      Nếu nói phân chia làm hai dân tộc do ngôn ngữ, thì rõ ràng người Hà Nội và người Nghệ An phải là hai dân tộc, bởi người Hà Nội có lẽ phải căng tai ra mới hiểu người Nghệ An nói gì.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc do văn hóa thì có lẽ người Hà Nội và người Sài Gòn cũng nên là hai dân tộc khác nhau, bởi lối sống, văn hóa nhiều khác biệt, trong khi Tày, Nùng rất khó để phân ra đâu là đặc trưng của Tày, đâu là đặc trưng của Nùng.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc ...

Nước Nam Cương cổ với 10 mường (bộ lạc) Ngày xưa, vào thời vua Thục của nước người Tày, Thục Chế là ông vua đầu tiên đã lập ra nước Nam Cương giáp nước Văn Lang, xưng là An Tự Vương đóng đô ở Nam Bình (vùng Cao Bình, huyện Hòa An ngày nay). Thục Chế làm vua được 60 năm thì mất, con là Thục Phán mới 10 tuổi, lên thay cha làm vua, cháu của Thục Chế là Thục Mô giúp vua Thục Phán nhiếp chính. Nước Nam Cương có 10 xứ mường. Vua Thục cai quản mường chính – hay còn gọi là mường trung tâm, còn các mường kia thì chia cho các chúa ở các vùng cai quản. Thục Phán mới lên ngôi còn rất trẻ, Thục Mô lộng quyền, các chúa thấy vậy không phục bèn kéo quân từ các ngả tiến về bao vây kinh thành Nam Bình (nay là Cao Bình, Hòa An, Cao Bằng). Thục Phán nói: Ta còn ít tuổi, nên các ngài cho rằng, ta chưa xứng đáng làm vua chăng? Cả nước có 9 chúa và chỉ có một vua, bây giờ ta sẽ ra điều kiện, tất cả cùng thi đấu võ, nếu ai thắng thì sẽ được nhường ngôi. Từng vị chúa của chín vùng lần lượt ...

PHU ̣ T Ừ CHI ̉ TH Ờ I GIAN Để chỉ thời của hành động (hay còn gọi là các thì), tiếng Tày - Nùng dùng các phụ từ có ý nghĩa chỉ thời đi kèm theo động từ hoặc để ở cuối câu. Để diễn tả hành động đã xảy ra + Sử dụng dá để ở cuối câu, biểu thị cả cụm đằng trước là việc đã xảy ra. VD: Noọng chin ngài dá : Em ăn cơm trưa rồi. + Đối với câu hỏi để kéng ở cuối câu hỏi, ý là đã hay chưa. VD: Noọng kin ngài kéng? Em đã ăn cơm trưa chưa + náo/ngám/chắng đứng trước động từ thể hiện hành động vừa mới xảy ra, vừa mới kết thúc ở hiện tại. VD: Chài ngám kin: Anh vừa ăn xong. + đế, đế đề đặt trước động từ thể hiện sự việc đã xảy ra và kết thúc trong quá khứ. VD: Câu đế dú Hải Phòng: Tôi đã sống ở Hải Phòng (hiện tại thì không còn ở đó nữa) Để diễn tả hành động đang xảy ra + Sử dụng đang slí đặt trước động từ, chỉ hành động đang diễn ra. VD: Kh’oi đang slí chin ngài . (Đ...

Bài 1 :   GIỚI THIỆU TIẾNG TÀY-NÙNG, CHỮ TÀY-NÙNG             Tiếng Tày, Tiếng Nùng là một ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Thái - Ka Đai (ngữ chi Tày - Thái), có địa bàn phân bố từ Đảo Hải Nam sang miền nam Hoa lục, bắc Đông Dương, Thái Lan và đông bắc Miến Điện. Trong đó ngữ chi Tày-Thái được chi ra làm 03 nhóm gồm: Thái Phương Bắc (tiếng Choang phương Bắc, Hsi-lin, Tien-chow, Po ai) , Thái Trung Tâm (Tày, Nùng, Choang....) và Thái Tây Nam (tiếng Thái Lan, Lào, Phutai, Ahom...). Ở Việt Nam, tiếng Tày là ngôn ngữ của gần hai triệu người Tày, ngoài ra còn là ngôn ngữ giao tiếp chung của nhiều dân tộc anh em cùng sinh sống trên các địa bàn Việt Bắc và Tây Bắc.     Tiếng Tày là ngôn ngữ có chữ viết cổ dựa trên cơ sở chữ Hán (chữ Nôm Tày). Hình thái văn tự này đã để lại cho ngày nay một kho tàng thư tịch cổ rất đồ sộ. Từ những năm đầu thế kỉ 20, nhất là từ những năm kháng chiến chống Pháp, cùng với sự ph...

Bản đồ nước Âu Lạc giả định Các bộ sử cổ Việt Nam đều không ghi chép về các địa danh hành chính của nước Âu Lạc dưới thời An Dương Vương . Sử gia Đào Duy Anh căn cứ theo những ghi chép của thời Triệu và thời thuộc Hán sau này về việc các chính quyền người Hán vẫn duy trì chế độ Lạc tướng của người Lạc Việt tự cai quản trong bộ lạc, xác định rằng việc nhà Hán chia các huyện của vùng đất Âu Lạc cổ là dựa trên cơ sở lãnh địa của các bộ lạc người Việt cũ. Dựa vào đó ta có thể phán đoán được phần nào ranh giới cũng như quy mô của nước Âu Lạc. Sau khi nước Nam Cương (sử Trung Quốc nhiều khi gọi là Tây Vu, tuy nhiên Tây Vu gồm một nhóm lớn bộ lạc và lơn hơn 10 mường của Thục Phán rất nhiều, tuy nhiên xét về bản chất đều do người Tày Thái cổ lập nên thì vẫn có thể chấp nhận được) trở nên hùng mạnh, đã có một liên minh đầu tiên giữa cư dân Nam Cương với Khúc Dương (Khúc Dương là một liên minh bộ lạc Lạc Việt, La...

Gần như lâu nay chúng ta có một nhận thức tương đối phổ biến rằng Âu Việt là một quốc gia hoặc một liên minh của các bộ lạc Tày - Thái cổ (Tai cổ), Lạc Việt là một quốc gia hoặc một liên minh các bộ lạc Việt - Mường cổ. Đã có một sự liên minh giữa hai nhóm này tạo ra nước Âu Lạc, nhà nước đầu tiên của người Việt mà các di tích về thành trì còn tồn tại đến ngày nay (thành Cổ Loa). Từ đó dẫn đến nhận thức rằng người Âu Việt là cư dân nói tiếng Tai cổ, còn người Lạc Việt, vì tiếng Việt thuộc ngữ hệ Môn - Khmer nhưng bị Tày hóa vào khoảng quanh mốc Công nguyên (khoảng hơn 2000 năm trước đến thời nhà Hán) nên suy ra Lạc Việt là đại diện của những cư dân nói tiếng Môn cổ. Từ đó tách biệt nguồn gốc của hai nhóm Âu Việt và Lạc Việt. Tuy nhiên liệu điều này có hoàn toàn chính xác? Hôm nay, mời mọi người cùng theo dõi một thuyết chung hòa, diễn gia...

Sẽ thế nào đây khi ta kết hợp 03 truyền thuyết: Báo Luông – Slao Cải của người Tày – Cao Bằng, Sinh ra từ trong một quả bầu của người Tày – Nùng – Thái với Pú Rọ Đo của người Choang. Một lý giải mang tính hư ảo cho nguồn gốc người Tày – Nùng. Mọi người cùng theo dõi nhé. "...Truyền thuyết kể lại rằng, loài người được sinh ra bởi mối lương duyên tốt đẹp giữa Báo Luông và Slao Cải, một hôm Sao Cải từ Nặm Quét ra vùng đất Pác Măn đuổi nai thì gặp Báo Luông đang săn cáo ở đó. Tình cờ trời đổ mưa , hai người ba chân bốn cẳng chạy về hướng đông, đến động Ngườm Bốc (còn gọi là Ngườm Ngả) thì vào trú mưa trong đó. Trong động núi ấm áp kín đáo, họ chọn làm chỗ ở, sinh con đẻ cái, họ trở nên vợ chồng. Ban đầu sinh ra con cái đi săn bắt muông thú hoặc hái hoa quả trên cây để ăn. Nhưng đàn con vẫn kêu đói nên họ phải lội xuống suối nhặt các con ốc đá về ăn thay bữa… Con cái ngày càng lớn, Sao Cải dạy chúng đi kiếm ăn hàng ngày,...

Bản đồ phân bố tỷ lệ phần trăm người  Tày + Nùng +Giáy+ Bố Y  theo thống kê năm 2009 tại các tỉnh Việt Nam:     >60%Lạng Sơn 78.3%, Cao Bằng 72.1%, Bắc Kạn 62.3%     15%-40%     5%-10%     1%-5%      Tại Việt Nam, Tày, Nùng là hai dân tộc khác nhau, tuy nhiên nếu lấy các tiêu chí về ngôn ngữ, văn hóa ra để so sánh thì hai dân tộc có quá nhiều điểm chung, gần gũi.      Nếu nói phân chia làm hai dân tộc do ngôn ngữ, thì rõ ràng người Hà Nội và người Nghệ An phải là hai dân tộc, bởi người Hà Nội có lẽ phải căng tai ra mới hiểu người Nghệ An nói gì.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc do văn hóa thì có lẽ người Hà Nội và người Sài Gòn cũng nên là hai dân tộc khác nhau, bởi lối sống, văn hóa nhiều khác biệt, trong khi Tày, Nùng rất khó để phân ra đâu là đặc trưng của Tày, đâu là đặc trưng của Nùng.       Nếu nói chia ra làm hai dân tộc ...

Đó là ông Mông Đức Ngô, 87 tuổi, người dân tộc Tày ở xã Phượng Tiến, (Định Hóa), nguyên là Trung đội trưởng Trung đội Thông tin liên lạc trong Chiến dịch Điện Biên Phủ. Trong chuyến “Trở lại Điện Biên” cùng với hơn 40 cựu chiến sĩ Điện Biên và thanh niên xung phong tỉnh Thái Nguyên thăm lại chiến trường xưa dịp tháng Ba vừa qua, tôi đã được trò chuyện cùng ông. Ông kể: Năm 1946, ông nhập ngũ vào một đơn vị của Trung đoàn Bộ binh 246. Đầu năm 1947, ông được điều về Đại đội 32, thuộc Bộ Tổng Tham mưu, có nhiệm vụ bảo vệ Trung ương Đảng tại ATK Định Hóa. Cuối tháng 12-1953, ông được điều động lên Chiến dịch Điện Biên Phủ và giữ chức vụ Trung đội trưởng Thông tin liên lạc. Khi đó, tình hình chiến trường Tây Bắc rất phức tạp và cam go, lực lượng thông tin của ông phải có trách nhiệm giải các đường dây từ Sở chỉ huy đến các binh chủng trong trận địa và các đơn vị hậu cần phục vụ Chiến dịch. Tháng 3-1954, thời gian này được coi là đỉnh điểm của Chiến dịch Điện Biên Phủ. Khi ...

Bài 24:   TÁNG CHIỀNG ĐANG CÁU (GIỚI THIỆU BẢN THÂN) I.                    HỘI THOẠI Tình huống giao tiếp: Cán bộ Liên gặp Chủ tịch Thao. LIÊN : Lan chào pả Thao. THAO : Lan l’o, mì fiệc lăng đây? LIÊN : Dạ, lan tên roọng cạ Liên, Ma Thị Liên. Lan dú Phòng thú y. Lan đảy huyện phân công mà nẩy bàn đuổi xạ chướng chực mu cáy pền thai l’a. Lan ái pả pang lan kỉ fiệc . THAO : A lối, pện lẻ đây lai á. Tọ ch’i ch’ai cón. Ca này pả lan lầu phuối tuyện cón. Lan l’e cần t’i phuông hâư chế? LIÊN: Lan l’e cần Tày , dú Tuyên Quang . THAO: Cần ké nhằng lèng lẹo chả lá? LIÊN : Pjom bái pả. Cần ké lan nhằng lèng lẹo chầy. P’o cá m’ưa cón hết hiệu trưởng, tọ ca nà đảy hưu dá. M’e á l’e y sị, tọ củng mà rườn ch’ai dá. Nhằng lan l’e lục pjai, pi nẩy náo đảy nhi hả. Lan slon trường Đại học Nông Lâm mà, đảy slam pi dá. THAO : Chắng đảy nh’i hả, dò nhằng ón lai a; xằng  táng chín nau l...

BÀI 42: VẰN GIAO QUÂN DÚ XẠ (NGÀY GIAO QUÂN Ở XÃ) Vằn nẩy l'e so slam bươn Nh'i, ngám lẹo nèn dá. Xạ lầu tằng bại xạ đâng huyện tổ chức vằn giao quân. Khoan tố pây slống p'i chài pây hết nghịa vụ pi nẩy. Dú noọc trụ sở uỷ ban, bân đin nhằng tồng cạ bươn Chiêng: Tha vằn chắng khửn qúa pù khau   Sliểm đảy và nâng, đét nhằng ón, lồm xuân bươn Nhì pấu phè phè ún on. Bại co tào, co mặn, co lì… bjoóc phông lường; nộc ẻn, nộc thua, nộc kéo…tua bân liệng nưa slung, tua chắp khẩu cáng bjoóc…thi căn khăn roọng, hết hẩư không khí vằn hội giao quân pền cạ vằn hội cải cúa tằng xạ. Tứ bại kha tàng, p'i noọng thanh niên, nhình chài, slao, báo tằng cần ké, noọng eng tố chùa căn oóc mà slống p'i chài, noọng chài, lục chài, phua rụ cần điếp pây hết nghịa vụ xáu đin rườn. Bại p'i noọng pây hết nghịa vụ pi nẩy chăn mạnh lèng, kheng khứn, tha nả lủng roàng; cần hâư tố slon lẹo phổ thông tứ chang pi, mì cần nhằng thi khẩu đảy đại học dá tố nhằng xung phong pây bộ đội...